ประวัติความเป็นมา                  

 

             ในสมัยกรุงศรีอยุธยาในราชการของสมเด็จพระนารายณ์มหาราช   พระองค์มีพระราชธิดาพระองค์หนึ่ง  ทรงโปรดการประพาสป่าเป็นอย่างยิ่ง   ต่อมาในวันหนึ่งได้ออกประพาสป่าล่าสัตว์   สมเด็จพระนารายณ์ได้ให้ทหารติดตามในการล่าสัตว์ในครั้งนั้นด้วย    ในขณะที่ล่าสัตว์นั้นพระราชธิดาเกิดกระหายน้ำขึ้นมา    ทหารออกหาน้ำมาแต่ไม่พบ   แต่พบน้ำในรอยเท้าของสิงโต   ทหารจึงนำน้ำรอยเท้าของสิงโตมาให้เสวย   หลังจากนั้นต่อมา   ไม่นานพระราชธิดาทรงตั้งครรภ์    สมเด็จพระนารายณ์จึงให้โหรทำนายว่าพระธิดาทรงตั้งครรภ์ได้อย่างไร   โหรได้กราบทูลว่า   เกิดจากการเสวยน้ำจากรอยเท้าของสิงโต   ต่อพระราชธิดาทรงประสูติพระราชกุมาร   พระมหากษัตริย์และข้าราชบริพารต่างก็รักและเอ็นดู   สิบปีต่อมามีคนได้ยินเสียงร้องของสิงโตในป่าทุกวัน  ทำให้ชาวบ้านเกิดความหวาดกลัว   ไม่สามารถออกไปทำมาหากินได้   พระมหากษัตริย์ได้มีประกาศให้ชาวบ้านหรือผู้มีความสามารถ  หากผู้ใดสามารถฆ่าสิงโตได้จะพระราชทานรางวัลให้   แต่ไม่มีใครสามารถฆ่าสิงโตได้สำเร็จ   พระราชโอรสของพระราชธิดาอาสาออกไปฆ่าสิงโตเอง   พระมหากษัตริย์ทรงห้ามไม่ให้ออกไปแต่พระราชโอรสไม่ยอม   พระมหากษัตริย์ทรงจนปัญญาที่จะห้ามจึงอนุญาต   และทรงให้นำอาวุธต่างๆ   มาวางให้เลือกใช้   พระราชนัดดาได้ทรงเลือกเอาแต่กริชเพียงด้ามเดียวเพื่อไปฆ่าสิงโต   พระมหากษัตริย์มีรับสั่งให้นำทหารไปมากๆ   แต่พระราชนัดดาทรงนำเอาองครักษ์ไปเพียงสองคน   เดินทางไปในป่าทางทิศเหนือ  พบสิงโตนั่งร้องไห้อยู่   และร้องบอกพระราชนัดดาว่า  ตอนนี้ถึงคราวตายแล้ว  ตายเพราะมือลูกมัน   เมื่อฆ่าสิงโตตายได้  ก็ให้นำหนังมาทำเป็นเชือก   เอาหัวไปทิ้งทะเล   เอาเท้าทั้ง   4   ไปวางทั้ง   4   มุมของประเทศ   พระราชนัดดารับปากแล้ว  จึงใช้กริชฆ่าสิงโต  ถึงแก่ความตาย   และได้ทำตามคำสั่งของสิงโตทุกอย่าง      ต่อมาหลายปีได้เกิดอภินิหารในทะเล   ปรากฏ   ว่า   มีช้างขาวงาดำเกิดมาจากทะเล   ความรู้ถึงพระราชนัดดา   จึงเดินทางไปที่ทะเลและบอกว่า   ถ้าอยากอยู่กับพระองค์ให้ขึ้นมาจากทะเล   ช้างจึงขึ้นมา   พระราชนัดดาจึงนำเชือกหนังของสิงโตมาผูกเท้าช้าง   ช้างน้ำเป็นที่โปรดปรานของพระมหากษัตริย์และพระราชนัดดาเป็นอย่างยิ่ง  อยู่มาวันหนึ่งช้างเกิดหายไป  พระราชนัดดาทรงเสียพระทัยเป็นอย่างยิ่ง  ไม่เป็นอันกินอันนอน   พระมหากษัตริย์จึงมีรับสั่งให้ทหารติดตามหาช้างให้พบ        ถ้าใครพบและจับช้างได้   จะยกเมืองให้ครึ่งหนึ่ง   มีทหารในพระราชวัง  7   คนพี่น้อง  ได้อาสาออกติดตามหาช้าง  พระราชนัดดารับสั่งว่าถ้าตามไม่พบ   จะไม่ให้กลับเมือง จะประหารเสีย พี่น้องทั้ง 7  มี พี่เณร   พี่แก้ว   พี่อ่อน   พี่มอญ   จันทร์ทอง  อีก  2  คนจำไม่ได้ ( พี่เณรนั้นภายหลังได้ตั้งรกรากอยู่ที่บ้านพิเทน   หมู่ที่  2   ตำบลพิเทน   อำเภอทุ่งยางแดง   จังหวัดปัตตานี  มีสุสานอยู่ที่นี่ )  พี่น้องทั้ง  7 ได้ตามช้างมาเรื่อยๆ จากกรุงศรีอยุธยา ลงมาทางใต้ จนถึงเมืองปัตตานี พบรอยเท้าช้างที่นี่ และตามไปเรื่อยๆ  จนถึงบ้านน้ำใส ( ปัจจุบันบ้านน้ำใส อำเภอมายอ จังหวัดปัตตานี ) พบรอยเท้าช้างที่บ้านน้ำใส  ปรากฏว่า  น้ำในรอยเท้าช้างมันใสแล้ว จึงสันนิษฐานว่า ช้างนั้นเลยไปนานแล้ว จึงเรียกบ้านนั้นว่าบ้านน้ำใส มาถึงปัจจุบัน ทั้งหมดได้เดินทาง         ตามช้างต่อไปจนถึงบ้านเมืองยอน ( ปัจจุบันคือ บ้านลุโบะยิโร อำเภอมายอ จังหวัดปัตตานี )  ซึ่งเป็นเวลาค่ำแล้ว  บ้านเมืองยอนนั้นเมื่อก่อนพี่เณร  ได้เดินทางผ่านมาแล้วจึงเรียกบ้านนั้นว่าบ้านเมืองยอน  จนถึงปัจจุบัน  รุ่งเช้าวันต่อมาเมื่อกินอาหารเรียบร้อยแล้วจึงเดินทางต่อข้ามภูเขาพิเทน  (ภูเขาโต๊ะชูด )  ลงมาในบ้านพิเทน พบรอยช้างอีกบ้านพิเทนในสมัยนั้นมีผู้ปกครองบ้านอยู่ก่อนแล้ว   พอพี่เณรและน้องๆ  มาถึง ในช่วงนั้นผู้คนยังไม่มาก  พี่เณรจึงขอซื้อบ้านนั้นจากผู้ปกครองเดิม   เป็นเงิน 3ตำลึงทอง พี่เณรเกิดความท้อแท้ ไม่ตามต่อไป จึงได้ตั้งรกรากอยู่ที่นี่ พี่อ่อนยังได้ตามช้างต่อไปจนถึงน้ำดำ ได้พบช้างกำลังเล่นน้ำอยู่ และได้จับช้างผูกไว้ ทางทิศตะวันออกของบ้านน้ำดำ ที่บ้านโฉลงช้าง ( ที่ผูกช้าง ) ของตำบลน้ำดำในปัจจุบัน และได้หาอาหารให้ช้างกิน พอถึงรุ่งเช้าช้างได้หายอีก   และได้ตามต่อไปถึงกลางทุ่งยางแดง  บริเวณบ้านแลแวะ หมู่ที่ 2 ตำบลตะโละแมะนาอำเภอทุ่งยางแดง    จังหวัดปัตตานีในปัจจุบัน พบรอยเท้า แสดงว่าช้างนั้นได้ผ่านไปนานแล้ว จึงตกลงกันว่าจะไม่ตามต่อไป   มีจันทร์ทองและอีกคนที่ตามต่อไป  ก็ไม่พบช้างและได้ตั้งรกรากอยู่ที่อำเภอกะพ้อ จังหวัดปัตตานี  พี่เณรได้ตั้งรกรากอยู่บ้านพิเทน หมู่ที่ 2 ตำบลพิเทน อำเภอทุ่งยางแดง จังหวัดปัตตานี พี่แก้ว พี่อ่อน    ได้ตั้งรกรากอยู่ที่ บ้านบือจะ หมู่ที่ 4 ตำบลพิเทน อำเภอทุ่งยางแดง จังหวัดปัตตานี ส่วนพี่มอญ ได้ตั้งรกรากอยู่ที่ บ้านน้ำดำ ตำบลน้ำดำ อำเภอทุ่งยางแดง จังหวัดปัตตานี

 

             ปัจจุบันสุสานพี่เณรอยู่ บ้านพิเทน หมู่ที่ 2 ตำบลพิเทน อำเภอทุ่งยางแดง จังหวัดปัตตานี และมีสุสานพี่แก้ว พี่อ่อนอยุ่ บ้านบือจะ หมู่ที่ 4 บลพิเทน  อำเภอทุ่งยางแดง จังหวัดปัตตานี  พี่เณรได้ปกครองบ้านพิเทน ต่อมาได้เป็นท่านหมื่น ท่านขุน ( ผู้ใหญ่บ้าน กำนันในปัจจุบัน)  และนามสกุลของพี่เณรคือ ศรีมาก ปัจจุบันในอำเภอกะพ้อ จังหวัดปัตตานี  ยังมีคนใช้นามสกุลศรีมาก    

 

            ในสมัยก่อนมีผู้คนมาบนบานถึงพี่เณรเวลาจะทำอะไร  หรือขออะไร   แต่ในปัจจุบันมีน้อยมาก    และในสมัยก่อนในช่วงเดือน 6 จะมีงานประจำปี มีการเข้าทรง การเล่นสีละการเล่นมโนราห์ และผู้คนในพิเทน  จะจุดเทียนเป็นกะทา (คล้ายรูปโดม ) ตอนกลางคืนแห่จากหมู่บ้านไปยังสุสานพี่เณร เพื่อเป็นการทำบุญให้แก่พี่เณร แต่ในปัจจุบันไม่ได้ทำพิธีนี้แล้ว   

 

            บ้านพิเทนในสมัยก่อนผู้คนพูดกันโดยใช้คำราชาศัพท์ผสมกับภาษาที่พูด สำเนียงที่พูดนั้นเป็นสำเนียงทางภาคใต้  (ภาษาปักษ์ใต้)  ในปัจจุบันมีการพูดกันน้อยมาก ส่วนใหญ่ใช้ภาษามลายูท้องถิ่นพูดกันระหว่างที่พี่เณรหรือโต๊ะหยังมีชีวิตนั้น   ได้นำเอาเชือกหนังราชสีห์ ( สิงโต ) ระฆัง ตะขอ หอก ปี่   มาไว้ที่บ้านพิเทน  หลังจากที่พี่เณรได้เสียชีวิตลง ชาวบ้านได้สร้างโรงเก็บเชือกหนังพระราชสีห์  (สิงโต )  ระฆัง ตะขอ หอก ปี่ ไว้ที่มัสยิดภูเขาน้อย ห่างจากหลุมฝังศพของพี่เณร หรือกูโบร์ไปทางทิศเหนือประมาณ 20 วา ต่อมา ระฆัง ตะขอ หอก ปี่  ไปอยู่ที่ตำบลกะลูบี อำเภอสายบุรี ( ปัจจุบันคืออำเภอกะพ้อ ) จังหวัดปัตตานี คงมีญาติที่เคยรักษาเอาไปเก็บไว้         ส่วนหนังพระราชสีห์ ( สิงโต ) อยู่ที่บ้านพิเทน ( หมู่ที่ 2 ตำบลพิเทน) เดี่ยวนี้ได้หายไปกับระฆังมีปรากฎการณ์พิเศษว่ายามมีแสงแดดอ่อนๆ เชือกหนังพระราชสีห์ ได้คลี่ยาวคล้ายงูเลื้อย   ออกผึ่งแดดเอง และขดเข้าที่เก็บตามเดิม จากการสัมภาษณ์ นายดอเลาะ  มีสา เรื่องหนังพระราชสีห์   นั้นตรงกับในหนังสือ  สมบัติทางใต้   ที่อ้างแล้ว  เพราะในสมัยที่ตนยังเด็กนั้นก็มีคนเคยเห็น  และบริเวณนี้ชาวบ้านพิเทน   เรียกว่าบ้านเชือกช้างและเรียกต่อมาจนถึงปัจจุบันเพราะตั้งชื่อตามหนังพระราชสีห์  ที่ใช้ล่ามช้างนั้นเอง ส่วนระฆังเมื่อผูกคอช้างเชือกอื่นแล้ว  คอช้างจะทรุดต่ำลง   เพราะทนความหนักของระฆังไม่ได้   พี่เณรหรือโต๊ะหยัง  ได้สิ้นชีพไปนานแล้ว  แต่ชาวบ้านได้เรียกชื่อ “พี่เณร”  ติดปากกันมา   เพราะถือว่าเป็นพี่ใหญ่  ต่อมาเรียกเพี้ยนไปเป็น  “พิเทน”    ซึ่งเป็นชื่อเรียก   “ตำบลพิเทน”ในปัจจุบัน                                                                                                                                                                               

 

 

 

สภาพทั่วไปของอบต.พิเทน     ที่ตั้ง องค์การบริหารส่วนตำบลพิเทน  ตั้งอยู่อำเภอทุ่งยางแดง จังหวัดปัตตานี   ห่างจากที่ว่าการอำเภอทุ่งยางแดงไปทางทิศเหนือ ประมาณ 4 กิโลเมตร จำนวนพื้นที่ 42.42 ตารางกิโลเมตร

 

อาณาเขต

 

                     ทิศเหนือ           ติดต่อกับ         เขตอำเภอมายอ

 

                     ทิศใต้               ติดต่อกับ         เขตตำบลปากู เขตตำบลน้ำดำ และ เขตตำบล ตะโละแมะนา ของอำเภอทุ่งยางแดง

 

                     ทิศตะวันออก     ติดต่อกับ         เขตอำเภอสายบุรีและอำเภอกะพ้อ

 

                     ทิศตะวันตก       ติดต่อกับ         เขตอำเภอมายอ

 

 

 

จำนวนบ้านทั้งหมด 1,837 หลังคาเรือน

 

จำนวนบ้านเเยกตามประเภทบ้าน